در مطلب پیشین برخی شهرهای زیرزمینی اساطیری که در فرهنگ ملل مختلف به آنان اشاره شده است  را بررسی کردیم در ادامه به بررسی شهرهای زیرزمینی کشف شده می پردازیم.
اکتشافات متعدد تاییدی بر این واقعیت هستند که شهرهای زیرزمینی خارج از کتب و نقل قول های افسانه ای در طول تاریخ در اقصی نقاط جهان احداث و مورد بهره برداری قرار گرفتند.
شهر زیرزمینی درینکویو( یونانی کاپادوکایی: Μαλακοπή Malakopi؛ ترکی: Derinkuyu Yeraltı Şehri) یک شهر زیرزمینی باستانی چند سطحی در منطقه درینکویو در استان نوشهیر ترکیه است. مناظر صخره های آتشفشانی منطقه کاپادوکیه ترکیه مملو از چندین شهر زیرزمینی مختلف است، اما شاید هیچ کدام به اندازه درینکویو وسیع یا چشمگیر نباشد. قدمت این مجموعه هزارتویی به قرن هشتم قبل از میلاد می رسد. و به احتمال زیاد برای خدمت به عنوان پناهگاه در دوره های جنگ و تهاجم ساخته شده است. با در نظر گرفتن این موضوع، فضای داخلی 18 طبقه آن یک کلانشهر مستقل بوده که شامل چاه های تهویه، آشپزخانه ها، اتاق های مدرسه، پرس نفت، حمام، کارخانه شراب سازی و فضای زندگی برای حدود 20000 نفر بود.در صورت تهدید و حمله، هر سطح از شهر می توانسته در پشت مجموعه ای از درهای سنگی یکپارچه بسته شود. مورخان بر این باورند که هیتی ها یا فریگی ها از نخستین سازندگان درینکویو بودند، اما بعداً توسط گروه های دیگری از جمله مسیحیان دوران بیزانس که مجموعه ای از نقاشی های دیواری و کلیساهای زیرزمینی را از خود به جای گذاشتند، اشغال شد و گسترش یافت. علیرغم تاریخ طولانی اش، این شهر تا دهه 1960 دوباره کشف نشد، زمانی که یک مرد محلی در حین بازسازی خانه اش به طور تصادفی با برخی از تونل های آن برخورد کرد.شهر زیرزمینی درینکویو را می‌توان با درهای بزرگ سنگی از داخل محفوظ و بسته ساخت . هر طبقه می تواند به طور جداگانه بسته شود.اتاق های آن  با سقف طاق‌دارپوشانده شده و احتمالاً مدرسه این شهر می‌توانست 20000 نفر را در خود جای دهد و دارای امکاناتی بود که در دیگر مجتمع‌های زیرزمینی در سرتاسر کاپادوکیا یافت می‌شد،  مانند محل تولید روغن، اصطبل‌ها، زیرزمین‌ها، اتاق‌های انبار، سفره خانه‌ها و نمازخانه‌ها. اتاقی جادار با سقف طاق‌دار بشکه‌ای که در مجتمع درینکویو منحصر به فرد است و در طبقه دوم قرار دارد. نقل شده است که این حجره به عنوان مدرسه دینی و حجره های سمت چپ مطالعه بوده است.از طبقه سوم و چهارم، یک سری پلکان عمودی شروع می شود که در پایین ترین سطح (پنجم) به کلیسا منتهی می شود.به نظر می رسد که چاه ( تهویه) بزرگ 55 متری (180 فوت) در سطح زمین برای روستاییان بالا و در صورت عدم دسترسی به دنیای بیرون،  برای کسانی که در زیرزمین بودند  آب تامین می کرد.غارها ممکن است در ابتدا در صخره های آتشفشانی نرم منطقه کاپادوکیه توسط فریگی ها در قرن های 8 تا 7 قبل از میلاد ساخته شده باشند. هنگامی که زبان فریگی در زمان رومیان از بین رفت و زبان یونانی جایگزین آن شد،  ساکنان غارهای خود را به ساختارهای عمیق چند سطحی گسترش دادند و کلیساها و کتیبه های یونانی را اضافه کردند.شهر درینکویو به طور کامل در دوران بیزانس شکل گرفت، زمانی که به عنوان محلی جهت حفاظت از مسلمانان عرب در طول جنگ‌های اعراب و بیزانس (780-1180 پس از میلاد) مورد استفاده قرار گرفت.این شهر با شهر دیگر زیرزمینی، کایماکلی، از طریق تونل‌هایی به طول 8 تا 9 کیلومتر (حدود 5 مایل)در ارتباط بود. برخی از آثار کشف شده در این سکونتگاه های زیرزمینی مربوط به دوره بیزانس میانه، بین قرن پنجم تا دهم میلادی است.این شهرها همچنان توسط بومیان مسیحی به عنوان محافظت در برابر تهاجمات مغولی تیمور در قرن 14 مورد استفاده قرار می گرفتند.
شهر زیرزمینی  دیگر نائورس Naours می باشد که در شمال فرانسه واقع شده است، شامل دو مایل تونل و بیش از 300 اتاق مصنوعی است که همه آنها در 100 فوت زیر یک فلات جنگلی پنهان شده اند. این مکان حیات خود را در حدود قرن سوم پس از میلاد به عنوان بخشی از معدن رومی آغاز کرد، اما بعداً پس از اینکه مردم محلی در طول جنگ‌ها و تهاجمات قرون وسطی از آن به عنوان مخفیگاه استفاده کردند، به یک روستای زیرزمینی تغییر و گسترش یافت. در اوج ظرفیت خود، فضای کافی برای 3000 نفر داشت و شامل کلیساها، اصطبل ها، چاه ها و نانوایی  بود.غارهای نائورس تا چندین دهه قبل از بازگشایی مجدد در قرن نوزدهم به عنوان یک جاذبه توریستی، بسته بودند. آنها در طول جنگ جهانی اول به یک مکان دیدنی محبوب تبدیل شدند و امروزه بازدیدکنندگان هنوز هم می توانند بیش از 2000 قطعه گرافیتی به جا مانده از سربازان متفقین را ببینند که بسیاری از آنها در همان نزدیکی می جنگیدند.
معدن نمک Wieliczka لهستان که به عنوان «کلیسای جامع نمک زیرزمینی» نیز شناخته می‌شود، مجموعه زیرزمینی عظیمی از اتاق‌ها، گذرگاه‌ها و مجسمه‌هایی است که در حومه کراکوف واقع شده است. قدمت این سایت به قرن ۱۳ می رسد، زمانی که معدنچیان برای اولین بار جهت استخراج سنگ نمک به زیر سطح زمین  وارد شدند . در قرن‌های بعد، آنها به آرامی معدن را به شکل انباری از گالری‌ها و تونل‌هایی که بیش از 1000 فوت در زیر زمین امتداد داشتند، احداث نمودند.هنگامی که آنها  حفاری نمی کردند، کارگران از ذخایر کریستال نمک معدن برای ساختن مجموعه ای خیره کننده از کلیساها، لوسترها، مجسمه ها و نقش برجسته ها، از جمله یک کپی دقیق از “شام آخر” داوینچی استفاده کردند. معدن Wieliczka در سال 2007 پس از حدود 700 سال فعالیت، تولید نمک را متوقف کرد، اما همچنان یک جاذبه گردشگری محبوب در لهستان است. همچنین در آن محل یک آبگرم بهداشتی وجود دارد که خواص درمانی غنی از نمک معدن را به نمایش می گذارد.
در مطالب بعدی به بررسی سازه های زیرزمینی دیگر و نکات پیرامون آن خواهم پرداخت..
هاله قورچیان|معمار و پژوهشگر-موسس انجمن بین المللی معماری و سازه زیرزمینی ایران(IUACA)