اشیا تزئینی کوچکی هستند که برای زینت شخصی به صورت سنجاق (ابزار)، حلقه یا انگشتر، گردنبند، گوشواره، دست‌بند (زینتی) و پابند استفاده می‌شوند. این اشیا می‌توانند به بدن انسان یا لباس او متصل باشند. عبارت اشیا تزئینی در اینجا به زیورآلات با دوام محدود می‌شود. برای مثال شامل گل‌ها نمی‌باشد. قرن هاست که فلزات (غالباً به صورت ترکیب با سنگ‌های جواهر)، مواد پایه‌ای رایج برای جواهرات بوده‌اند، ولی مواد دیگر مانند صدف و مواد رستنی نیز می‌تواند به کار رود.
جواهر یکی از قدیمی‌ترین انواع مصنوعات از دید باستان‌شناسی است. مهره‌های ساخته شده از صدف ناساریوس (Nassarius) با دیرینه ۱۰۰ هزار ساله، قدیمی‌ترین جواهر شناخته شده به حساب می‌آید. جواهرات در هر فرهنگ دارای اشکال پایه‌ای مختلف هستند، ولی معمولاً پایداری طولانی دارند. در فرهنگ‌های اروپایی اشکال رایج جواهرات به صورت آنچه در بالا نام برده شد، از زمان‌های باستان متداوم بوده‌است. در حالی که بقیه اشکال مانند زیورآلات بینی و مچ پا که در بقیه فرهنگ‌ها حائز اهمیت بوده، بسیار کم رواج داشته‌است. بنا به شواهد تاریخی، بیشترین گستره تأثیرات بر طرح و مدل جواهر از آسیا بوده‌است.
جواهر می‌تواند از تعداد زیادی ماده ساخته شود. سنگ‌های قیمتی و مواد مشابه مانند کهربا، مروارید، فلزات گرانبها، مهره و صدف به‌طور گسترده به عنوان جواهر استفاده شده‌اند و لعاب نیز اغلب دارای اهمیت بوده‌است. جواهر در اکثر فرهنگ‌ها به خاطر ویژگی‌های ماده تشکیل دهنده، طرح و مدل یا سمبل معنادار آن به عنوان نماد حالت شناخته می‌شود. جواهر برای تزئین تقریباً تمام نقاط بدن از سنجاق سر تا حلقه انگشت‌های پا و حتی اندام‌های دیگر ساخته شده‌است. روش استفاده از جواهر برای جنسیت‌های مختلف، بچه‌ها و افراد بزرگ‌تر در فرهنگ‌های مختلف بسیار تفاوت دارد، ولی زن‌های بالغ ثابت قدم‌ترین استفاده‌کننده‌های آن بوده‌اند. برای مثال، در ایران رسمی وجود دارد که در جشن عروسی به عنوان هدیه‌ای از طرف پدر و مادر داماد سرویس طلا به عروس هدیه می‌شود.